Wiedza

AMPK i mitochondria — o co chodzi?

Ściągawka, dzięki której szybko zrozumiesz proces AMPK zachodzący w mitochondrium.

Konrad Grzesik, Karol „Crofty Snake” Domański

23 sie 2025 — 2 min read

Kinaza aktywowana przez AMP

AMPK

Kinaza aktywowana przez AMP

Co to jest?

AMPK = AMP-activated protein kinase → enzym-czujnik energetyczny.

Kiedy komórka ma mało ATP (energii), a dużo AMP (produkty zużycia energii), to wówczas AMPK włącza tryb: „oszczędzaj i spalaj, zamiast budować”.

Co daje aktywacja AMPK?

Hamuje mTOR → zatrzymuje rozbudowę mięśni i syntezę białek.
Zwiększa spalanie kwasów tłuszczowych (lipoliza, beta-oksydacja).
Zwiększa pobór glukozy do mięśni (GLUT-4).
Poprawia wrażliwość insulinową → mniej zjazdów i skoków cukru.
Stymuluje autofagię → sprzątanie w komórkach, regeneracja.

AMPK to tryb „przetrwanie i czystość”: spalanie tłuszczu, oszczędzanie paliwa, regeneracja.

Co podnosi AMPK?

Deficyt kaloryczny, post, keto.
Cardio, wysiłek tlenowy.
Metformina (blokada kompleksu I w mitochondriach → więcej AMP → AMPK ON).
Resweratrol, berberyna, kwas ALA.
Niskie zasoby glukozy.

Co hamuje AMPK?

Nadmiar kalorii.
Wysoki poziom insuliny.
Aktywacja mTOR (anabolizm).

Podsumowanie AMPK

Dobre na redukcję tłuszczu, zdrowie metaboliczne, autofagię.
Złe, jeśli chcesz budować mięśnie → blokuje anabolizm.

Mitochondria

Piece energetyczne komórek

Co to jest?

Mitochondria = „elektrownie” komórek. To w nich zachodzi fosforylacja oksydacyjna → zamiana paliwa (glukoza, tłuszcz, ciała ketonowe) w ATP.

Co daje sprawność mitochondriów?

Więcej energii do działania, lepsza wydolność.
Lepsze spalanie tłuszczu → mitochondria decydują, czy spalisz tłuszcz jako paliwo.
Mniej wolnych rodników → wolniejsze starzenie, mniej stanów zapalnych.
Lepsza praca mózgu (bo neurony mają ogromne zapotrzebowanie na ATP).

Co podnosi liczbę i jakość mitochondriów (biogenezę)?

AMPK → aktywacja PGC-1α → więcej nowych mitochondriów.
Cardio (szczególnie tlen na niskim tętnie ~120 bpm).
Trening interwałowy (HIIT).
Posty i keto (ciała ketonowe = paliwo mitochondrialne).
Suplementy: CoQ10, PQQ, L-karnityna, kreatyna, magnez, omega-3.
Ekspozycja na zimno, sauna → stres hormetyczny.

Co szkodzi mitochondriom?

Nadmiar kalorii i glukozy → stres oksydacyjny.
Alkohol.
Brak ruchu (siedzący tryb życia = mitochondria zanikają).
Przewlekły stres i kortyzol.

Podsumowanie mitochondriów

Silne mitochondria = wysoka energia, lepsza redukcja tłuszczu, odporność na stres.
Słabe mitochondria = zmęczenie, mgła mózgowa, podatność na odkładanie tłuszczu.

Całość w jednym obrazie

mTOR = tryb budowy (mięśnie, tkanki).
AMPK = tryb spalania i porządkowania (tłuszcz, autofagia).
Mitochondria = piece, które obsługują oba tryby → decydują, ile masz energii i jak ją wykorzystasz.

Teraz, kiedy wiesz już co nie co o AMPK, czas dowiedzieć się o anabolicznym procesie mTOR.